Sigortalı mıyım, sicil numaram nedir?

İşe yeni başlayanlar mevcut yasalara göre sigortalı olmak zorundadır. İlgili işlemleri yapma yükümlülüğü işverene aittir. Sigortalı olan herkese bir sicil numarası verilir. Bu numara çalışma yaşamı boyunca çalışanın kendisine gerekli olacaktır. Örneğin primlerini kontrol ederken, sağlık sigortasından yararlanırken vs.

Sicil numarasını öğrenmek için SSK ana sayfasında yer alan İnteraktif Uygulamalar bölümünün altındaki Sigortalılık Tescil Kaydı Tespiti başlığını tıklayın. Karşınıza çıkan forma gerekli bilgileri girdikten sonra eğer sigortalı iseniz sicil numaranız verilecek.

Numaranızın aşağıdaki diğer sorulara yanıt ararken de gerekli olduğunu hatırlatırız.

2- Sigorta primlerim yatıyor mu, kaç gün yatırılmış?

Kayıt dışı ekonominin hızla yaygınlaştığı artık herkes tarafından kabul ediliyor. Bunun ilk sonucu çalışanların büyük kısmının en temel haklarından mahrum edilmesi, yani sigortasız çalıştırılmaları.

Bir sigorta sicil numarası kazanmakla iş bitmiyor. Girdiğiniz her işyerinde sigortalılığınız devam etmesi de gerekiyor. Bunu sağlayacak olanlar yine yasaya göre işverenler.

Onların bu yasal zorunluluğu ne kadar yerine getirdikleri şüpheli. Çoğunlukla hiç bildirim yapılmıyor, yapılırsa da bir kısa süreli bildirimler gönderiliyor.

Bir iş yerinde çalıştığınızın kayıtlara geçmemesi üç önemli kaybı getiriyor, sağlık sigortasından yararlanamıyorsunuz, kıdem tazminatı ve işsizlik ödeneği alamıyorsunuz.

Eksik bildirim ise doğal olarak emeklilik sigortasından yararlanma hakkınıza darbe vuruyor ve yeterli süreyi dolduramadığınız için kimi zaman sağlık sigortasından veya işsizlik ödeneğinden mahrum kalmanıza da neden olabiliyor..

Primlerinizin ve sigortalılığınızın denetlenmesi için gideceğiniz adres, SSK ana sayfası üzerindeki İnteraktif Uygulamalar başlığının altında bulunmaktadır.

Bu bölümdeki Sigortalı Hizmet Dökümü başlığına gidilirse gerekli bilgileri almak için sanal makineye ulaşabiliriz.

Numaranızı girip, sorgula dediğinizde, sanal makine girilen numara ile kişiye ait kimlik bilgilerini içeren bir sayfa açıyor. Verilen bilgiler doğru ise, numaranızın üzerini tıklayın ve bir süre bekleyin, karşınıza ilk sigortaya yazıldığınız tarihten itibaren ödenmiş primlerinizin dönemler halinde listesini alacaksınız.

Böylece hangi tarihte ne kadar çalışmış göründüğünüz, primlerinizin tam yatırılıp yatırılmadığı ve toplam ne kadar prim gününüz olduğunu tespit edebilirsiniz. Bu kısımdaki tek sorun çok sayıda iş değiştirenler işyerlerinin kimliğini öğrenemiyorlar çünkü yalnızca işyeri numarası veriliyor.

3- Brütten nete, netten brüte ücretimi nasıl hesaplarım?

Yeni işe girenler veya ücretlerine (pek sık olmasa da) zam alanlar, brüt üzerinden ellerine ne kadar para geçeceğini tam olarak bilemezler.

Veya net olarak ücret alanlar örneğin işten çıkarıldıklarında kıdem tazminatını tam olarak hesaplayabilmek için brüt ücretlerini öğrenmek zorundadır.

Brütten nete, netten brüte ücret hesaplama başlı başına bir uzmanlık işi gibidir, üç aşağı beş yukarı bir oran verilirse de tam anlamıyla tatmin edici bir hesaplama yapılamaz.

Örneğin brüt üzerinden ücret alanların eline yılın başı ile sonu arasında farklı para geçer. Artan vergi oranı ücretlerinde azalmaya neden olur.

Kimi işletmelerde, işletme sahiplerince, özellikle de anlı şanlı holdinglerde, kurulmuş vakıflar vardır. Bu vakıflar o işletme sahiplerinin isimlerini taşısa da vakıf gelirlerinin asıl sahipleri, ücretlerinden, zorunlu kesinti yapılan çalışanlardır. Bu paralarla şirket sahipleri okullar falan yaptırırlar, üzerlerine isimlerini yazdırırlar, halkımız da bu son derece iyilik sever işadamlarımızı canı gönülden tebrik eder. Ne kadar büyük adam falan olduklarını, servetlerini hayır işleri için harcadıklarını düşünürler. İşte bu kesintiler nedeniyle de brüt ücretlerin hesabı şaşar.

Bu konuda bize yardımcı olacak iki ayrı site bulunmaktadır. Bunlardan ilki alomaliye.com, diğeri ise vergiportali.com isimli sitedir. Her iki sitede de oldukça yararlı bilgiye ulaşma olanağı var.

Alo Maliye bu hesaplama için de bir sanal makine uygulaması yapmış, bu makine sitenin ana sayfası üzerindeki yararlı dosyalar bölümünde yer alıyor.

http://www.alomaliye.com/netten_brute_goruntu.htm adresinden doğrudan ulaşılan makinenin 208 KB’lik programını indirmek gerekiyor.

Makine hem brütten nete hem de netten brüte hesap yapabiliyor.

Vergi Portalı sitesinin sanal makinesini ise sitenin ana sayfası üzerindeki Hesaplamalar başlığının altında bulabilirsiniz. Ücret hesaplama makinesinin doğrudan adresi ise http://www.vergiportali.com/hesaplamalar_maas.asp. Buradaki makine indirmenize de gerek yok. Eğer makine görülmüyorsa hemen altındaki uyarı yazılarını okuyun ve gerekli işlemleri yapın.

4- Kıdem tazminatım ne kadar olacak?

Çalışanları için en önemli hesaplardan biri hiç kuşkusuz kıdem tazminatıdır. Bununla ilgili mevzuat kısa ve özlü olsa da iş hesaba geldiğinde bir türlü içimize sinecek sonuca ulaşamayız, her hesaba şüpheyle yaklaşırız. Ne de olsa yılların kaybolan değerlerinin hesabı yapılmaktadır.

Bu konuyla ilgili olarak iki ayrı sanal makine size yardımcı olabilir. Bunlar alomaliye.com ve vergiportali.com isimli sitelerde bulunmaktadır.

Kıdem tazminatı hesabını yapabilmek için her şeyden önce brüt ücretinizi bilmeniz gerekmektedir. Bunu bilmiyorsanız net ücretinizden bunun nasıl hesaplanacağını yukarıda öğrenebilirsiniz.

Alo Maliye sitesinin Yararlı Dosyalar bölümünden kıdem tazminatı hesabı için oluşturulmuş sanal makinenin programını indirebilirsiniz. Programın adresi http://www.alomaliye.com/kidem_ihbar_tazminat_hesabi.htm

Diğer sanal makine ise Vergi Portalı sitenin ana sayfasındaki Hesaplamalar başlığının altında yer almaktadır. Buradaki sanal makineye http://www.vergiportali.com/hesaplamalar_kidem.aspadresinden ulaşmak da mümkün. Orada belirtilen tanımlara uygun yanıtları biliyorsanız, hemen hesaplamayı yapabilirsiniz. Aksi takdirde elinize bordronuzu, eğer veriyorlarsa, İş Yasasını alacaksınız, size yapılan ödemeleri buradaki tanımlarla karşılaştırıp, hesabı tamamlayacaksınız.

5- İşsizlik sigortasından nasıl yararlanırım?

Uzun yıllar süren tartışma ve çekişmelerden sonra yürürlüğe giren işsizlik sigortası, son derece kısıtlı bir kesime ve temel amacına hizmet etmekten uzak bir ödenek sunmaktadır.

Kayıt dışı ekonominin yaygınlığı, işverenlerin primleri yatırmamaları nedeniyle çok az sayıda işsiz bu haktan yararlanabilmektedir.

Sigortanın işleyişi, kapsamı, ödenek süre ve miktarlarını öğrenmek için Türkiye İş Kurumu (İŞKUR)’nun web sitesinde İşsizlik Sigortası bölümünün altındaki İşsizlik Sigortası Uygulamaları başlığına gitmek gerekmektedir.

Bu başlığın doğrudan ulaşılacak adresi ise http://www.iskur.gov.tr/mydocu/sigorta.html’dir.

6- Ne zaman emekli olabilirim?

Bu sorunun yanıtı çalışmaya henüz yeni başlayanlar için moral bozucu olabilir.

Ama uzunca bir süredir çalışıp da acaba zamanı geldi mi diyerek emekli olacağı tarihi öğrenmek isteyenler, Sosyal Sigortalar Kurumu'nun WEB sitesinde yer alan ve yürürlülükteki yasaya göre işlem yapan bir sanal makinede aradıkları yanıtları bulabileceklerdir.
Ancak web sitesine girildiğinde de görüleceği gibi bazı bilgilere gereksinim duyacaksınız. Bilindiği gibi mevcut yasaya göre emeklilik hesabında kadın ve erkekler için ayrı ayrı üç unsur dikkate alınmaktadır;

1- Yaş,

2- Hizmete başlama tarihi, yani SSK'ya kayıt tarihiniz.

3- Prim ödeme gün sayısı, buna ek olarak, askerlik borçlanması varsa, ya da başka bir sosyal güvenlik kurumuna yapılmış prim ödemeleri, örneğin, yedek subaylık yapanların Emekli Sandığına yapılan kesintileri gibi.

Tüm bunları biliyorsanız SSK sitesindeki İnteraktif Uygulamalar bölümündeki Ne Zaman Emekli Olabilirim? başlığına giderek veya http://app.ssk.gov.tr/nezaman/sskform1.jspadresini doğrudan yazarak emekliliğinize ne kadar kaldığını ve hangi tarihte emekli olacağınızı öğrenebilirsiniz.

SSK sicil numaranızı öğrenmek için yukarıdaki 1. soruya; prim ödeme gün sayısı ve sigortalılık başlangıç tarihinizi öğrenmek için 2. soruya bakınız.

7- Emekli maaşım bağlandı mı, emekli maaşım ne kadar olacak, vergi iadesi matrahım nedir?

Bu soruların yanıtlarını öğrenmek için SSK web sitesindeki İnteraktif Uygulamalar bölümüne gidilmesi yeterli.

Biz yine de tek tek her soru için gerekli sanal makinelerin adreslerini verelim.

Emeklilik için başvuranlar maaşlarının bağlandığını öğrenmek için http://www.ssk.gov.tr/wps/portal/!ut/p/_s.7_0_A/7_0_18N adresine,

Emekli maaşının ne kadar olacağını ve vergi iadesi matrahını öğrenmek için ise http://app.ssk.gov.tr/webdata adresine gitmeniz gerekmektedir.

8- Anlaşmalı özel ve üniversite hastaneleri hangileri, hangi tedavi hizmetlerini veriyor?

Sağlık sisteminde yapılan değişiklikten sonra iktidarın tüm iddialarına rağmen karmaşa ve sorunlar hem hastalar hem de sağlık çalışanları için sürüyor.

Hastalanıp da yolu hastaneye düşenler, vizite kağıtları ve kopyalarını, nüfus cüzdanı ve kopyasını, sağlık karnesi ve ön sayfasının kopyasını yanlarında bulundurmak zorundalar.

Muayene olmak için önce uzun saatler numara kuyruğunda bekleyecek güçte olmak, ilgili/ilgisiz kişilerle girişilecek polemiklere ve sorulara verilen ters yanıtlara göğüs gerebilecek sabrı göstermek, istenilen tahlil ve raporları alabilmek için hastanenin büyüklüğüne göre koşturabilecek yeterli nefes gücüne sahip olmak gerekmektedir.

Bakanlık hizmet kalitesini artırmak ve hizmeti yaygınlaştırmak adına bir anda sayıları hızla artan özel hastane girişimcilerine(!) gelir kaynağı yaratmak için özel hastanelerle sözleşmeler yaptı.

Bu hastanelerin yeterliliği ve denetimlerinin tartışması bir yana hastalardan katkı payı istenmesi ise bir başka sorun olarak ortaya çıktı.

Vatandaşlarımız özel ve güzel sağlık hizmeti alabileceklerini umarak Bakanlığın anlaşmalı olduğu özel hastaneleri öğrenmek istiyor. Kendilerine yardımcı olmak da bizim görevimiz.

Bu bilgilere ulaşmak isteyenler SSK web sitesinin ana sayfasındaki Sağlık Hizmeti Sunanlar bölümünden yararlanabilirler.

Özel hastanelerin listesine ulaşmak için http://www.ssk.gov.tr/sskBilgiBankasi/6/0/20050801_024317.xls adresine,

Protokol yapılan üniversite hastanelerinin listesine ulaşmak için ise http://www.ssk.gov.tr/wps/portal/!ut/p/_s.7_0_A/7_0_3DJ?cpid=565adresine gitmeniz gerekmektedir.

Özel hastaneler listesi oldukça uzun, bu liste karşınıza geldiğinde eğer Excel programını kullanmayı biliyorsanız kolayca bulabilirsiniz. Bilmiyorsanız, önce Firmanın Kurulu Olduğu İl hücresine gelin, orada kentinizin adını bulun. İkinci adımda Firmanın Kurulu Olduğu İlçe hücresine gelin ve buradan ilçenizi bulun.

Size en yakın hastanenin ismine böylece ulaşmış olacaksınız.

9- Anlaşmalı eczaneler hangileri?

Yapılan muayene sonrası yazılan ilaçları almak en az muayene olmak kadar zor bir uğraşı gerekli kılıyor.

Birincisi hastanelerden ilaç alabilmek neredeyse olanaksız hale geldi. İkincisi bulabildiğiniz anlaşmalı eczanelerden reçetedeki ilaçların tümünü bulmak çok zorlaştı. İlaçların hepsi varsa sorun yok, eksik olan varsa bir başka eczaneden alamıyorsunuz. Yani ya eksik alacaksınız ya da hepsinin bulunduğu eczane buluncaya kadar dolaşacaksınız.

SSK sitesindeki anlaşmalı eczaneler listesinde size en yakın eczaneyi bulmak bile zor. Ana sayfa üzerindeki Anlaşmalı Eczaneler başlığını tıkladığınızda veya doğrudan http://www.ssk.gov.tr/wps/portal/!ut/p/.cmd/cs/.ce/7_0_A/.s/7_0_5S0/_th/J_0_CH/_s.7_0_A/7_0_5RH/_s.7_0_A/7_0_5S0 adresine gittiğinizde bir arama motoru geliyor. Burada yalnızca il temelinde arama yapılabiliyor.

Küçük kentler neyse ama İstanbul gibi yaygın bir kent için ilçe temelinde de bir ek arama motoruna gereksinim olduğu kesin.